فیلم «کارگر ساده نیازمندیم» هر چند که ظاهرا قرار است از جدیترین معضلات صحبت کند و ما را به فکر فرو ببرد، اما همهچیز را در قابلحدسترین و کلیشهایترین شکل ممکن نشان میدهد.
توجه: خطر لو رفتن داستان فیلم
۱/ تم فیلم
«کارگر ساده نیازمندیم» با روایت قصهی فلاکتبار و جنوبشهری رحمت (مهران احمدی) و کارگرش قدر (بهرام افشاری)، زندگی و روابط ناخوشایند مردی متمول، به نام جهان (آتیلا پسیانی) را در کنار شخصیتهای دیگر فیلم به تصویر کشیده و قصههایی در هم تنیده را روایت میکند.
۲/ ژانر فیلم
ششمین ساختهی بلند سینماییمنوچهر هادی، درامی اجتماعی است که در بطن زندگی کارگران شهرستانی، رخنه میکند. کسانی که با در سر داشتن سودای زندگی مرفه، شهر و دیار خود را ترک کرده و به تهران میآیند. این فیلم همانگونه که از نامش پیداست، با سیر کردن در احوالات و آروزهای قشر کارگر، سعی در به تصویر کشیدن انحرافات و معضلات کلانشهری چون تهران دارد.
۳/ کارگردان فیلم
منوچهر هادی، کارگردان کمدی پرفروش «من سالوادور نیستم» و همسر یکتا ناصر، جزو کارگردانان فعال در عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون است. او که دستیاری دو تن از کارگردانان خوب سینمای ایران، اصغر فرهادی و کیانوش عیاری را در کارنامه دارد، با ساخت فیلمهایی چون، «یکی میخواد باهات حرف بزنه» و «زندگی جای دیگری است» علاقهی خود به ساخت درامهای اجتماعی را به منصه ظهور رساند.
۴/ نکته برجسته فیلم
فیلم «کارگر ساده نیازمندیم» هر چند که ظاهرا قرار است از جدیترین معضلات صحبت کند و ما را به فکر فرو ببرد، اما همهچیز را در قابلحدسترین و کلیشهایترین شکل ممکن نشان میدهد. فاصله طبقاتی، فقر و فساد، بیکاری و حضور شخصیتهای سادهلوح که در پی رسیدن به آرزوهایشان، فریب گرگصفتان را میخورند. هیچ کدام از این موارد در ژانر درامهای اجتماعی تازگی ندارند. اما اگر منوچهر هادی نگاه تازهای به این معضلات اجتماعی داشت، میتوانست فیلماش را برای مخاطبان دیدنیتر و جذابتر کند. اما متاسفانه این اتفاق رخ نداده است. این در حالیست که فیلم با تعدد شخصیتها، داستانها و صحنهها تا حدودی در راضی نگهداشتن سلیقهی سطحی تماشاگر موفق است اما بیش از این نمیتواند نکتهی برجستهای را نشانمان دهد.
۵/ رخداد اصلی فیلم
درام اجتماعی منوچهر هادی با شرح مشکلات رحمت برای رونق بخشیدن به کار و زندگیاش، شروع و با فاش شدن راز عاشقانهی کوچکی بین کارگری شهرستانی و دخترش، راه را برای رسیدن به رخداد اصلی فیلم هموار میکند. تا اینکه با حضور پررنگ شخصی به ظاهر خیرخواه، به نام جهان، رخداد اصلی فیلم آغاز و به تدریج بسط پیدا میکند.
۶/ نوستالژی فیلم
اگر بخواهیم به نوستالژیهای فیلم «کارگر ساده نیازمندیم» اشاره کنیم، باید به جمع بسیاری از سریالهای تلویزیونی اشاره کرد که در طول سالها با هدف به تصویر کشیدن ناهنجاریهای اجتماعی، ساخته و به مخاطبان عرضه شده است. متاسفانه باید گفت «کارگر ساده نیازمندیم» با ساختی کلیشهای، تبدیل به کلاژ درهم بافتهای از خیانت، بیپولی، زندگیهای کارگری، فریبها و هوسهای سریالهای تلویزیونی شده است.
۷/ پرسشهای فیلم
تقریبا از نیمهی دوم فیلم، پس از آن که رحمت به طرز مشکوکی میمیرد، سوالهایی از جنس ایراداتی که به فیلمنامه و منطق روایی فیلم مربوط میشود، ذهنمان را مغشوش میکند. به عنوان مثال، اگر جهان مردی هوسباز نشان داده میشود که قصد فریب زنان و دختران شهرستانی را دارد، چرا به جای خواستگاری از میمنت، بیوهی رحمت، از دختر دبیرستانی او خواستگاری میکند؟ احتمالا پاسخ فیلمنامهنویس این خواهد بود که چون باید در صحنههای بعدی با قدر دچار مشکل شود.!! در حالی که روند فیلمنامه و شخصیتپردازی توقع دیگری در مخاطب ایجاد میکند و مشخص است که خواستگاری از میمنت به منطق روایی فیلم و کاراکترها بیشتر کمک میکند. پرسش بعدی نیز به همین منوال میتواند مطرح شود. اگر پلیس به دلیل مرگ مشکوک رحمت به نزدیکان او سوءظن دارد، چرا محبوب و جهان از دایره این سوءظن خارج میشوند. مگر نه آن که در نیمهی اول نشان داده میشود هر دو با رحمت مشکل داشتند. چرا سوءظن پلیس تنها به قدر ختم میشود؟ اساسا پاسخ به این سوالات را تنها از فیلمنامهنویس فیلم باید انتظار داشت.!
۸/ ساختار فیلم
فیلم با سه خط روایی، ساختار خطی خود را در امتداد یکدیگر آغاز و داستان واقعگرایانهی خود را معرفی میکند. تا اینکه جایی در میانه این سه خط در یکدیگر تنیده میشود و در نهایت نیز در نقطهای در هم خاموش میشوند. خط اول زندگی جنوبشهری رحمت و خانوادهاش است. خط دوم، روابط ناخوشایند و زندگی بالاشهری جهان و خط سوم نیز مربوط به زندگی سه کارگر ترکزبان مهاجر (قدر، عزیز و ارشد) است. در حالی که نمیتوان به راحتی برای فیلم شخصیت اصلی معرفی کرد، اما میتوان گفت که شخصیت جهان به نوعی تمام این سه خط روایی را به یکدیگر وصل میکند.
۹/ المانهای فیلم
یکی از المانهای قابل توجه «کارگر ساده نیازمندیم»، طراحی صحنه و نوع فیلمبرداری در صحنههایی از خانهی جهان است. خلوتی و تاریکی خانهی جهان خبر از درون تاریک و ذهن مخوف او دارد. با این که تمام مشاجرات بین نورسته (سحر قریشی) و جهان بر سر خیانت در یک رابطهی به اصطلاح عاطفی و زناشویی است، اما هیچ نمایی از خلوت دونفره این شخصیتها (اتاق خواب) دیده نمیشود. جالب آن که نماهایی از آشپزخانه و اتاق پذیرایی، به عنوان مکانهایی که نسبت بین این دو شخصیت را به خوبی بازگو میکند، (ارباب و کلفت) نشان داده میشود، که این خود به نوعی از فقدان روابط سالم زناشویی و عاطفی زندگی جهان رخ مینمایاند.
۱۰/ برگ آس فیلم
فیلم «کارگر ساده نیازمندیم» فاقد وجهی بسیار خاص و یا به اصطلاح برگ آس چه در ساختار روایی فیلمنامه، کارگردانی یا بازیگردانی میباشد. اما تا حدودی در قسمت بازیگری، بهرام افشاری در نشان دادن شخصیت یک کارگر ترکزبان که در صحنههایی رگ غیرتش به جوش میآید و میخواهد آسمان را به زمین بدوزد و یا گاهی چنان سادهدل میشود که احساس ترحممان را برمیانگیزد، بازی قابل قبولی ارائه داده است. ناگفته نماند که بازی کوتاه اما خوب سحر قریشی نیز در نقش نورسته، به باورپذیری جهان فیلم کمک کرده است.
۱۱/ تاثیر فیلم
«کارگر ساده نیازمندیم» اثر چندان ماندگاری از خود در ذهنمان نمیگذارد. این فیلم با پرداخت دمدستی و کلیشهای خود به معضلات اجتماعی ممکن است که فراموش و یا نادیده گرفته شود. شاید بهتر آن بود تا مدیوم تلویزیون را برای عرضه به مخاطب انتخاب میکرد.