بهجای ردیف کردن حقایق هولناک، کریگ مازن نویسنده و یوهان رنکِ کارگردان داستان سراسر تکاندهندهای را روایت میکنند که بیرحمیها در مقیاسی بزرگ بهتصویر کشیده شده است.
حادثه نیروگاه اتمی چرنوبیل در آوریل ۱۹۸۶ در اوکراین رخ داد. خیلیها بر این باورند که این حادثه بدترین حادثه مهندسی و رخ داده با مصنوعات ساخت بشر بوده است.
دلیل فاجعه نامیدن این اتفاق اثرات گسترده و تبعات عمیقی است که در نتیجه دو انفجاری که متعاقب یکدیگر روی دادند، رقم خورد. در این حادثه چیزی قریب به ۵ میلیون نفر آسیب دیدند و در حدود ۵ هزار واحد مسکونی به دلیل پراکنده شدن ذرات رادیواکتیو در روسیه سفید، اوکراین و فدراسیون روسیه آلوده شدند.
معرفی سریال چرنوبیل؛
بر خلاف فیلمهای داستانی و مستندی که تاکنون درباره نیروگاه هستهای چرنوبیل ساخته شده همچون خاطرات چرنوبیل (برد پارکر، ۲۰۱۲)، بیشتر به یک فیلم ترسناک میماند تا یک درام تاریخی.
داستان سریال ماجراهای قبل و بعد از فاجعه انفجار نیروگاه هستهای چرنوبیل را در بر میگیرد و به گفتهی مدیر برنامهی اچبیاو یکی از ویرانگرترین حادثهها و ترسهای بشری را به نمایش میگذارد.
بازگویی داستان تکراری چرنوبیل در این سریال بیشتر متکی به ترسناک بودنش است تا پرداختن به حقایقی که از ابتدا بسیاری از مقامات شوروی تلاش کردند از عموم مردم جهان مخفی بماند. بهجای ردیف کردن حقایق هولناک، کریگ مازن نویسنده و یوهان رنکِ کارگردان داستان سراسر تکاندهندهای را روایت میکنند که بیرحمیها در مقیاسی بزرگ بهتصویر کشیده شده است. چرنوبیل شامل پنج قسمت است که تمامی آنها را مازن نوشته است و در این مجموعه، داستان تعدادی شخصیت روایت میشود که هرکدام هدفهای خاص خودشان را دنبال میکنند
دو بخش اول سریال بر کابوس احتمال انفجار رآکتور اتمی تمرکز دارد و دو بخش بعدی بر تلاشها برای پاکسازی و فداکاریهایی که برای تثبیت شرایط منطقه صورت گرفت. بخش آخر به محاکمه شل و الکی شخصهای نامتخصص میپردازد.
ـ این سریال پنجقسمتی بریتانیایی-آمریکایی در ژانر درام تاریخی است.
ـ نویسنده و خالق این سریال " کریگ مازن" و کارگردانی آن برعهدهٔ"یوهان رِنک "بوده است. ـ چرنوبیل تولید مشترک شبکهٔ کابلی آمریکایی «اچ بی او» و شبکهٔ تلویزیونی بریتانیایی «اسکای» است.
ـ این مجموعه در ۶ می ۲۰۱۹ در ایالات متحده و در ۷ می ۲۰۱۹ در بریتانیا به نمایش درآمد.
خلاصه سریال؛
سریال از ساعات آغازین بامداد روز ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ برابر با ۶ اردیبهشت ۱۳۶۵ شروع میشود. یعنی دقیقاً زمانی که انفجارها رخ داد. داستان از اینجا شروع میشود و پس از شرح لحظه به لحظه فاجعه، ابعاد آن گسترده میشود؛ همچنان که در حقیقت هم چنین بوده است.
داستان با ماجراهای دانشمندی دیرباور به نام والری لگاسف (جرد هریس)، بوریس شربینا معاون نخست وزیر شوروی (استلان اسکارشگورد) و فیزیکدان هستهای حقیقتیاب، اولانا خامیوک (امیلی واتسون) پیش میرود. لگاسف و شربینا از نزدیک رخداد فاجعه را بررسی کردند و چند سال بعد بهدلیل پا گذاشت در چرنوبیل جان خود را از دست دادند و مازن تصدیق میکند خامیوک نیز مانند بسیاری از دانشمندانی است که پا به میدان میگذارد تا پرده از گزارشهای متناقض رسمی بردارند.
سختیهایی که هریس، اسکارشگورد و واتسون تحمل میکنند، کشمکشهای درونی که با آن روبهرو میشوند و در آخر تصمیمگیری برای بیان حقیقت هنگامی که مردم کشور خودشان در تضاد با آنها موضع گرفتهاند، حس همدردی بیننده را برمیانگیزد. در سال ۱۹۸۶ نیروگاه اتمی چرنوبیل در اوکراین منفجر شد و باعث پخش شدن مواد رادیواکتیو در بخش بزرگی از غرب شوروی و شرق اروپا شد. این حادثه همراه با دو انفجار بود و کارکنان و ساکنان منطقه در همان ساعتهای اولیه دچار تاثیرات مرگبار پرتوهای مواد رادیواکتیو شدند.
نکته مثبت سریال روایت ساده، داستانی و هیجان انگیز آن از یک اشتباه انسانی است که ابعادی فراتر از زمان و مکان دارد؛ بدین معنا که اثرات جبران ناپذیرش را هم فراتر از جغرافیای خود و هم فراتر از نسل حاضرش میگستراند.
اثرات فیزیکی تشعشعات رادیواکتیو روی جسم افراد و اثرات روانی تصمیمات مدیران و مسؤولان یکی از نقاط قابل تأمل درباره این داستان مستندوار است.
یکی از تکان دهندهترین لحظات سریال صحنههایی است که برخی از اهالی شهر چرنوبیل در همان ساعات اولیه انفجار به بالای پلی رفتهاند تا از آنجا آتش سوزی نیروگاه را نگاه کنند، باد با خود ذرات ریزی را در هوا پراکنده میکند، بچهها و اهالی از دیدن زیبایی این ذرات معلق در هوا مسحور شده و با خوشحالی و خنده در میان آنها دویده و بازی میکنند غافل از اینک این ذرات همگی از سمت راکتور منفجرشده میآید و ضایعاتی وحشتناک بر جان و بدن آنها می نشاند.
یکی دیگر از نکات جالب توجه خود بزرگبینی؛ غرور و تعصب بیش از اندازه حزب کمونیست و سردمداران وقت شوروی است که در ابتدا سعی میکنند از نشت خبر این انفجار به بیرون و علیالخصوص جهان بیرون از شوروی جلوگیری کنند ولی وقتی که یک نیروگاه هستهای در سوئد خبر از بالا رفتن سطح تشعشات مواد رادیواکتیو چرنوبیل میدهد آنها ناچارند این فاجعه را اعلام میکنند ولی باز تا چندسال بعد حاضر نمیشوند از آژانس انرژی اتمی یا غرب کمکی دریافت کنند!
حاشیهها:
ـ روزنامه مسکوتایمز از خشم مقامات روسیه خبر داد؛ مقامات کرملین از این خشمگین هستند که چرا آمریکاییها پیش از بازآفرینی فاجعه چرنوبیل از سوی فیلمسازان و رسانههای روسی، مبادرت به ساخت سریالی در این باره کردهاند.
بسیاری از تحلیل گران در رسانههای دولتی روسیه، فیلمسازان آمریکایی را به بازسازی غیرواقعی فاجعه چرنوبیل متهم کردهاند. آنها سریال چرنوبیل را کاریکاتوری از واقعیت توصیف کردهاند و «یوری کاچف» خبرنگار نشریه تایمز که در اوداسا (شهری ساحلی در اوکراین) چاپ میشود نیز نوشته است که سریال چرنوبیل یک جعل تاریخی است؛ او سازندگان را متهم میکند که در صدد مغزشویی نسلهای جدیدتر هستند.
سریال چرنوبیل به روایت روسها، با همکاری شبکه NTV که میدیا گازپروم مالک آن است، ساخته میشود و وزارت فرهنگ روسیه نیز با فراهم آوردن ۳۰ میلیون روبل (۴۶۰ هزار دلار) در این امر مشارکت کرده است. هنوز اعلام نشده کل هزینه ساخت این سریال چقدر خواهد بود. گفته شده است فیلمبرداری این سریال سال پیش در کشور بلاروس انجام شده و این مجموعه اکنون در مرحله پس از تولید است.
ـ سریال چرنوبیل باعث افزایش تقاضای تورهای گردشگری به این منطقه شده است.
به گزارش رویترز، این مینیسریال که بعد از سالها یک بار دیگر اتفاقات سال ۱۹۸۶ اوکراین را بر سر زبانها انداخته، باعث شده است تورهای گردشگری این منطقه با محبوبیت زیادی همراه شوند. برای مثال یک شرکت توریستی به نام SoloEast اعلام کرده است تعداد گردشگران این منطقه در ماه مه امسال نسبت به همین ماه در سال گذشته ۳۰ درصد رشد داشته است.
ـ اما در ایران داستان از توئیت مشاور فرهنگی رئیسجمهور، حسامالدین آشنا، شروع شد.
او در متنی که در حساب توییتری خود منتشر کرد نوشت: «تماشا و عبرت گرفتن از مینیسریال چرنوبیل برای اهالی سیاست و دولت و حکومت بسیار مناسب است. عصارهاش این سوال تکاندهندهاست: تاوان دروغ چیست؟ What is the cost of lie».
مسعود فراستی منتقد و مجری میز نقد در برنامه سینمایی هفت بلافاصله واکنش نشان داد و گفت: امروز مطلبی را خواندم و کمی تعجب کردم، دیدم که به ما هم مربوط است؛ جناب آقای آشنا مشاورعالی رئیس جمهوری ساعاتی پیش راجع به یک سریال تلویزیونی آمریکایی، یک توئیت کردهاند و نظر دادهاند. از آنجایی که این حیطه ما است و همچنان که ما به حیطه ایشان زیاد دخالت نمیکنیم، خوب است که ایشان هم به حیطه ما دخالت نکنند.
چون بد است و چرایی آن این است که این سریال برخلاف نظر آقای آشنای عزیز و بسیاری از آدمهایی که دیدهاند، سریال بسیار بدی است. موضوع آن خیلی التهاب دارد (چرنوبیل معروف است) و این موضوعِ ملتهب، تبدیل شده است به یک مینی سریال چند قسمتی تیپیکال آمریکایی، یعنی تیپیکال مبتذل که قادر نیست مسألهای به این جدیت را برای ما تبدیل کند به چیزی که ببینیم، حس بگیریم و احیاناً از آن بیاموزیم».
چرنوبیل رکورد بازی تاج و تخت را شکست؛
سریال چرنوبیل تا امروز موفق شده تا سریالهای: «برکینگ بد» از شبکه AMC، «سیاره زمین۲» از شبکه BBC و «گروه برادران» از شبکه HBO، را که هر یک امتیاز ۹.۵ داشتند پشت سر بگذارد. قسمت اصلی «سیاره زمین» نیز امتیاز ۹.۴ و «بازی تاج و تخت» و «شنود» هر یک با امتیاز ۹.۳ پس از سریالهای یاد شده جای دارند.
در مورد حادثه چرنوبیل تا به حال مستندهای زیادی ساخته شده است و حتی فیلمهای تخیلی الهامگرفته از این حادثه هم زیاد هستند.
جدال میان چرنوبیل آمریکایی و روسی؛
به گزارش گاردین، کریگ مازن، خالق و نویسنده سریال پنج قسمتی «چرنوبیل» برای به تصویر کشیدن آن فاجعه دردناک سراغ خردهروایتها رفته و کوشیده است با آوردن روایتهای دستاول از بازماندگان تصویری معتبر از اتحاد جماهیر شوروی در دهه ۱۹۸۰ ارائه دهد. «چرنوبیل» روسی از شبکه NTV به نمایش درمیآید و به نظر میرسد بیشتر برای راضی کردن ستوننویسهای میهنپرست و پر کردن بخشهای خبری تلویزیون دولتی ساخته شده است.
نسخه روسی «چرنوبیل» در کشور بلاروس مقابل دوربین رفته و داستان یک عامل سازمان جاسوسی سیا را روایت میکند که از سوی دولت آمریکا مامور جمعآوری اطلاعات درباره نیروگاه اتمی چرنوبیل میشود. او برای انجام دادن ماموریت به شهر پریپیات میرود که مقر اصلی کارکنان و نزدیک نیروگاه چرنوبیل است و از این سو، سازمان جاسوسی شوروی ماموری به این شهر میفرستد تا کارهای مامور سیا را زیر نظر بگیرد.
الکسی مرادف روی صندلی کارگردانی نشسته و معتقد است هر چند ماجرای جاسوسی سیا و ضدجاسوسی کاگب هرگز رخ نداده اما سریال به تماشاگرانش واقعیتهای فاجعه مرگبار چرنوبیل را بازگو میکند.
سازنده چرنوبیل روسی میگوید: تا امروز کسی از این زاویه به آن ماجرا نپرداخته است؛ اینکه درست روز رخ دادن انفجار در نیروگاه چرنوبیل یک جاسوس از اردوگاه دشمن در شهر پریپیات حضور داشته و کسی منکر آن نشده است.
یک نویسنده روزنامه ۹۴ ساله پراودا (محبوبترین نشریه مکتوب در روسیه) معتقد است چرنوبیل آمریکایی هرگز عملیات قهرمانانه نیروهای امدادی روس را به تصویر نکشیده و این نقطهصعف اصلی سریال شبکه HBO است. دمیتری استشین، خبرنگار برجسته حوزه جنگ در پراودا هم میگوید هدف برجسته سریال آمریکایی خرابکاری کردن در روند فعالیتهای شرکت روساتم در انتقال فناوری توان هستهای به دیگر کشورهاست.
روسیه هم مانند برخی کشورها سراغ کهنهسربازان خود میرود اما به نظر میرسد غفلت از قهرمانان چرنوبیل چندان به مذاق روزنامهنگاران روس خوش نیامده است. آنها مدعیاند دیدن ماجرای چرنوبیل در یک سریال آمریکایی باعث شرمندگی است و رسانههای طرفدار کرملین نمیتوانند و نباید این ننگ را تحمل کنند.
سریال پنج قسمتی “چرنوبیل” شبکه HBO به کارگردان بو یوهان رنک سوئدی بر اساس روایتهای ساکنان شهر پریپیات ساخته شده و منبع اصلی الهام آن کتاب “صداهایی از چرنوبیل” نوشته سوتلانا الکسیهویچ، نویسنده برنده جایزه نوبل بوده است که به دست شهرام همتزاده ترجمه شده است.