لوگوی فیلسین لوگوی فیلسین
بستن
مشاهده همه نتایج مربوط به “ ”
  • منو
  • ورود
  • تبلیغات در فیلسین
  • سینما
  • اخبار
  • مشارکت
  • رسانه
جشنواره ها
  • اسکار
  • کن
  • فیلم فجر
  • جهانی فیلم فجر
  • سینما حقیقت
  • فیلم شهر
  • بین‌المللی فیلم شهر
  • فیلم کوتاه تهران
  • فیلم سبز ایران
  • کودکان و نوجوانان
سینما
  • اکران این هفته
  • محبوب ترین فیلم ها
  • فیلم های در حال اکران
  • جدول فروش
  • اخبار سینما
  • فیلم‌های گروه هنر و تجربه
بازیگران
  • ستاره ها
شبکه خانگی و تلوزیون
  • اخبار شبکه خانگی
  • اخبار تلوزیون
آخرین اخبار
  • اخبار ویژه
داغ ترین اخبار
  • سینما و تلوزیون
اخبار بازیگران
  • سینما و تلوزیون
اخبار فیلم ها
  • سینما
مشارکت‌کنندگان
  • مشارکت‌کنندگان برتر
ایجاد
  • ایجاد شخص جدید
  • ایجاد اثر جدید
راهنمای مشارکت در فیلسین
  • راهنمای مشارکت کاربران در فیلسین
ویدیو ها
  • تیزرها
تصاویر
  • عکس های هفته
  • گزارش تصویری
  • ورود
  • تبلیغات در فیلسین
  • سینما
    • جشنواره ها
      • اسکار
      • کن
      • فیلم فجر
      • جهانی فیلم فجر
      • سینما حقیقت
      • فیلم شهر
      • بین‌المللی فیلم شهر
      • فیلم کوتاه تهران
      • فیلم سبز ایران
      • کودکان و نوجوانان
    • سینما
      • اکران این هفته
      • محبوب ترین فیلم ها
      • فیلم های در حال اکران
      • جدول فروش
      • اخبار سینما
      • فیلم‌های گروه هنر و تجربه
    • بازیگران
      • ستاره ها
    • شبکه خانگی و تلوزیون
      • اخبار شبکه خانگی
      • اخبار تلوزیون
  • اخبار
    • آخرین اخبار
      • اخبار ویژه
    • داغ ترین اخبار
      • سینما و تلوزیون
    • اخبار بازیگران
      • سینما و تلوزیون
    • اخبار فیلم ها
      • سینما
  • مشارکت
    • مشارکت‌کنندگان
      • مشارکت‌کنندگان برتر
    • ایجاد
      • ایجاد شخص جدید
      • ایجاد اثر جدید
    • راهنمای مشارکت در فیلسین
      • راهنمای مشارکت کاربران در فیلسین
  • رسانه
    • ویدیو ها
      • تیزرها
    • تصاویر
      • عکس های هفته
      • گزارش تصویری
    • گیشه
  • اخبار داغ
  • آخرین اخبار

الگوهای ثابت تکراری

آباجان

  • توسط دانیال حسینی
الگوهای ثابت تکراری

هاتف علیمردانی از پرکارترین فیلمسازان چند سال اخیر سینمای ایران بوده است. در پنج سال گذشته او هر سال فیلم ساخته و هر سال در جشنواره حضور داشته و بازخوردهای گاهی مثبت و گاهی منفی دریافت کرده است. آخرین فیلم او «آباجان» کاملا در مسیر حرکت فیلمسازی‌اش جای می‌گیرد و به عبارتی تمام مؤلفه‌های متنی و اجرایی فیلم‌های قبلی را با خود به همراه دارد و به شکلی شدیدتر و متمرکزتر به کار گرفته است.

توجه: خطر لو رفتن داستان فیلم

داستان در مورد زندگی یک خانواده زنجانی در سال‌های میانی جنگ است و حوادث پیش‌ آمده برای آن‌ها در این بازه بدون اتکا به خط داستانی مشخص به نمایش درمی‌آید. فاطمه معتمدآریا که در نقش مادر خانواده (آبا) ظاهر شده است تقریبا اصلی‌ترین شخصیت فیلم است و در اکثر صحنه‌ها حضور دارد. رفت‌ و آمدهای دخترها و دامادهای خانواده به خانه آباجان باعث وقوع حوادثی می‌شود که عناصر داستانی فیلم را ایجاد می‌کنند ضمن اینکه بخشی از این رویدادها در بستر جنگ قابل تعریف هستند و می‌توان فیلم را روایتگر مشکلات خانواده‌ای دانست که همزمان با بحران‌های خانوادگی و بحران‌های ناشی از جنگ مواجه می‌شوند.

اولین و مهم‌ترین مشکل فیلم علیمردانی عدم استفاده از یک خط داستانی مشخص و ثابت به‌ عنوان محور پیشروی فیلم است. چنین خط داستانی‌ای هرچند کم‌رنگ می‌تواند بین حوادث مختلف فیلم پیوستگی و ارتباط ایجاد کرده و تأثیرگذاری یکپارچه‌ای خلق کند. درگیر کردن مخاطب با چند عنصر داستانی ثابت و سرک کشیدن به ابعاد مختلف داستان با استفاده از رویدادهای جانبی باعث می‌شود عنصر تمرکز در رابطه فیلم و تماشاگر حضور داشته باشد. طبیعی است که نبود این خط محوری برای فیلمی مثل «آباجان» زیان‌های فراوانی به همراه دارد. روایتگری علیمردانی مبتنی بر بحران است. این سبک داستان‌گویی به‌ راحتی در دو فیلم قبلی او «کوچه بی‌نام» و «هفتت ماهگی» قابل‌ لمس بود و حالا در «آباجان» بسیار پررنگ‌تر دیده می‌شود. داستان با خطر مرگ پدر خانواده شروع می‌شود، کمی بعد درگیری با دختر خانواده یک بحران دیگر ایجاد می‌کند، پسر کوچکی تریاک خرده تا دم مرگ می‌رود، کشف اعلامیه‌هایی ظاهرا ضد حکومت اعضای خانواده را به خطر می‌اندازد، دختر خانواده از خانه فرار می‌کند، پسر مفقود شده آباجان در تلویزیون نشان داده می‌شود، مدرسه نوه آباجان توسط جت‌های دشمن بمباران می‌شود و...

فقط کافی است این بحران‌ها را یک ‌به ‌یک ذکر کنیم تا مشخص شود با چه ساختار داستان‌گویی‌ای مواجه هستیم. فیلم برای جلب‌ توجه مخاطب خودش را به هر دری می‌زند و هر لحظه دست به خلق بحرانی عجیب و غیرمنطقی می‌زند که هیجان و درگیری و تنش را به اوج رسانده مخاطب را درگیر داستان نگه دارد اما هیچ ارتباط جدی‌ای با شخصیت‌ها شکل نگرفته در نتیجه هیچ موقعیت داستانی تأثیرگذار و جدی‌ای هم در فیلم مشاهده نمی‌شود. شکل پرداخت بحران‌ها اتکای همه‌ جانبه به سطح ماجرا را نشان می‌دهد. حتی در هر تک بحران به شکل مستقل فیلمساز به دنبال پرداختی جدی و تأثیرگذار نیست و بخش‌هایی از موقعیت را هدف می‌گیرد که پررنگ شدنشان ایجاد ابتذال می‌کند. البته دلیل این رویکرد چیزی جز جلب نظر مخاطب نیست اما علیمردانی به‌ زودی خواهد فهمید که در مسیر اشتباهی حرکت می‌کند. برای مثال زمانی که دختر خانواده با مردی غریبه دیده می‌شود و در خانه جنجال به پا می‌شود شکل پرداخت ماجرا و عشوه‌گری‌های دختر جوان چنان به سمت کلیشه می‌رود که از مختصات زمانی و مکانی فیلم جدا شده به شکل یک الگوی ثابت تکراری در می‌آید. دختر جوان خانواده سنتی زنجانی در زمان جنگ همان اکت‌ها و حرکاتی را ارائه می‌کند که باران کوثری در «کوچه بی‌نام» یا پگاه آهنگرانی در «هفت ماهگی». جالب اینجاست که این اکت‌ها فقط به فیلم‌های علیمردانی خلاصه نمی‌شود و می‌توان آن‌ها را در آثار ده‌نمکی و سهیلی و تعداد زیادی از فیلمسازان مثلا تجاری‌ساز مشاهده کرد.

کلیشه‌های تکرار شونده در سینمای ایران خود می‌تواند موضوع متن دیگری باشد و پرداختن به آن هدف این نوشته نیست اما نکته مهم اینجاست که علیمردانی شدیدا در این کلیشه‌ها گرفتار شده و توان خلق یک شخصیت منحصر به ‌فرد و یک موقعیت دراماتیک منطقی و توجیه‌پذیر را ندارد! در اکثر سکانس‌های فیلم شاهد دعوا و درگیری‌های لفظی با صدای بلند هستیم. شخصیت‌ها مدام بر سر هم فریاد می‌زنند و این توهم که بازی در تنش‌های بالا خود به ‌خود می‌تواند تأثیرگذارتر باشد در فیلم دیده می‌شود. به همین دلیل هر بحرانی با دلیل و بی‌دلیل به یک درگیری لفظی کشیده می‌شود. تا حدی بامزه است که در بخش‌هایی از فیلم پایان دادن به یک بحران فقط با شروع بحران بعدی امکان‌پذیر می‌شود و فیلمساز خود متوجه چنین اغراق زننده‌ای در ساختار داستان نشده است. شخصیت‌پردازی در فیلم بسیار ناقص کار شده و از هر شخصیت فقط چند مؤلفه اخلاقی و رفتاری می‌بینیم که به شکل خلاصه ‌شده‌ای بهانه لازم برای بحران‌ها را فراهم می‌کنند. در نتیجه این مؤلفه‌های رفتاری را در موقعیت‌های متناسب نمی‌بینیم. می‌دانیم شخصیت حمید آذرنگ یک ناظم مدرسه است که رفتاری بسیار خشن دارد. به گرایش‌های مذهبی و اسلامی تظاهر می‌کند. در خلوت تریاک مصرف می‌کند و ترسی از تهمت زدن به مردم ندارد. رفیق پسر گمشده آباجان بوده است و در لحظات بحرانی از کمک به خانواده دریغ نمی‌کند. چنانکه مشخص است مجموعه‌ای از ویژگی‌های مثبت و منفی به شکل بی‌ربط برای یک کاراکتر نوشته شده است تا در هر موقعیت و هر بحران جای گرفته و نقشی داشته باشد. اما همان‌ قدر که فیلم در ایجاد یک کلیت مشخص ناتوان است شخصیت‌ها هم به تعریف قابل‌ درکی نمی‌رسند.

فیلم عملا فاقد پایان‌بندی است. آخرین بحران نمایش داده می‌شود و جایی در میانه آن فیلم تمام می‌شود. چنین پایانی اگر چه باعث تعجب است اما در شناسایی و درک هدف اصلی فیلمساز می‌توان از آن استفاده کرد. به نظر می‌رسد علیمردانی سعی داشته با حذف خط داستانی ثابت ‌قدم مثبتی در خلق فضا برداشته و کاری شبیه به «نفس» اثر نرگس آبیار انجام دهد. اما اشتباه اصلی اینجاست که موقعیت‌های انتخابی در فیلم توان فضاسازی ندارند. موقعیت‌ها کارکرد شخصیت‌پردازانه ندارند، خلوت شخصیت‌ها را به ما نشان نمی‌دهند. کاراکتر اصلی و نقش اول که مشکل همراهی را در چنین فیلم‌هایی حل می‌کند در این فیلم حضور ندارد. پیوستگی معنایی در بین موقعیت‌های انتخابی دیده نمی‌شود. حتی از کنار هم گذاشتن موقعیت‌ها معنایی خلق نمی‌شود. متأسفانه «آباجان» نه تنها بسیار عقب‌تر از «نفس» نرگس آبیار می‌ایستد بلکه برای خود علیمردانی هم یک پسرفت است. به ‌سختی قابل ‌تصور بود که او پس از «هفت ماهگی» فیلمی ضعیف‌تر بسازد اما این اتفاق رخ داده است. شاید این نکته برای علیمردانی یک ضرورت باشد که کمی بیشتر روی فیلم‌نامه‌هایش کار کند و به جای حضور هر ساله در سینما، سالی را برای فکر کردن روی متن و بهبود آن بگذارد.

منبع: سایت نقد فارسی
هاتف_علیمردانی(Hatef_Alimardani) حمیدرضا_آذرنگ آباجان (1395) دانیال_حسینی
ارسال

نقدهای مرتبط

  • هجوآمیز و دیوانه‌وار

  • ناگفته‌های جامانده

  • قابل بحث اما کم‌رمق

  • دغدغه‌ی نوستالژی‌بازی

  • نمونه‌های تکرار شونده

  • یک فانتزی مینیمال

مشاهده همه نقدهای مرتبط

آخرین اخبار

  • دلایل تحریم جشنواره از طرف «روز صفر»

  • سرانجام فجر 38/«خورشید» بهترین فیلم جشنواره

  • آسیایی‌ها بر قله‌ی اسکار 2020

  • «خون شد» بدون نشست

  • روز نهم جشنواره فیلم فجر/«پوست»

  • روز نهم جشنواره فیلم فجر/ «دشمنان»

  • روز هشتم جشنواره فیلم فجر/«من می‌ترسم»

  • روز هشتم جشنواره فیلم فجر/«پدران»

مشاهده همه اخبار

چهره ها

بهنوش طباطبایی

بهنوش طباطبایی

شاهرخ استخری

شاهرخ استخری

صابر ابر

صابر ابر

علی صادقی

علی صادقی

امیر جعفری

امیر جعفری

همایون اسعدیان

همایون اسعدیان

بهناز جعفری

بهناز جعفری

فریبرز عرب‌نیا

فریبرز عرب‌نیا

ویشکا آسایش

ویشکا آسایش

پوران درخشنده

پوران درخشنده

ساعد سهیلی

ساعد سهیلی

مصطفی کیایی

مصطفی کیایی

سام درخشانی

سام درخشانی

تهمینه میلانی

تهمینه میلانی

محمدحسین مهدویان

محمدحسین مهدویان

کیومرث پوراحمد

کیومرث پوراحمد

شهرام مکری

شهرام مکری

مجید مجیدی

مجید مجیدی

آیا میدانید ؟

  • گشر

    این فیلم نخستین تجربه‌ی بلند سینمایی وحید وکیلی‌فر در مقام کارگردان است.

  • بانوی اردیبهشت

    از میان فیلم‌های «بنی‌اعتماد» تنها دو فیلم اول او تحت عنوان زرد قناری و پول خارجی از مسائل و مصائب زنان دور است و دنیای مردانه را به تصویر می‌کشد. بعد از گرایش بنی‌اعتماد به روایت دنیای زنان توجه او بیشتر طبقه فقیر و آسیب‌پذیر جامعه است. اما در بانوی اردیبهشت داستان زنی مستقل از طبقه نخبگان جامعه است.

  • تناوب

    این فیلم در سی و سومین جشنواره فیلم کوتاه تهران، جایزه بهترین فیلم در بخش سینمای ایران و جایزه بهترین صدای فیلم را کسب کرد

  • کلاشینکف

    «پولاد کیمیایی» و «فریبرز عرب‌نیا» در ابتدا قرار بود در این فیلم بازی کنند که در نهایت حضورشان در این فیلم منتفی شد.

  • بدون مرز

    بسیاری این فیلم را با جهنم در اقیانوس آرام «جان بورمن» و رابینسون کروزو و دونده«امیر نادری» و کلید«ابراهیم فروزش» مقایسه کرده‌اند.

آخرین اشخاص به روز شده

مهرداد عباس‌پور

مهرداد عباس‌پور

بهرام افشاری

بهرام افشاری

ژاله کاظمی

ژاله کاظمی

علی‌رضا موسلانی

علی‌رضا موسلانی

هستی مهدوی‌فر

هستی مهدوی‌فر

متین برونسی

متین برونسی

ابراهیم امینی

ابراهیم امینی

مجید نوربخش

مجید نوربخش

محسن فضلی

محسن فضلی

احسان غفوریان

احسان غفوریان

مجید لیلاجی

مجید لیلاجی

شهره لرستانی

شهره لرستانی

آخرین آثار به روز شده

انفرادی

انفرادی

سونامی

سونامی

آشفته‌گی

آشفته‌گی

زیر نظر

زیر نظر

23 نفر

23 نفر

جان‌دار

جان‌دار

خداحافظ دختر شیرازی

خداحافظ دختر شیرازی

خانه پدری

خانه پدری

ناگهان درخت

ناگهان درخت

طلا

طلا

لیلاج

لیلاج

پرده توری

پرده توری

آخرین جشنواره های به روز شده

مشاهده همه جشنواره ها
سی و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان

سی و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان

هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم شهر

هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم شهر

هفتاد و دومین جشنواره فیلم کن

هفتاد و دومین جشنواره فیلم کن

سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر

سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر

نود و یکمین دوره جوایز اسکار

نود و یکمین دوره جوایز اسکار

سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر

سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر

دوازدهمین جشن انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی

دوازدهمین جشن انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی

سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران

سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران

سی و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان

سی و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان

سومین جشنواره فیلم سلامت

سومین جشنواره فیلم سلامت

  • logo-samandehi
  • دانلود اپلیکیشن فیلسین ویدیو
  • درباره ما
  • تماس با ما
با ما در شبکه های اجتماعی همراه باشید
  • instagram
  • telegram
  • googlePlus
  • twitter
  • facebook
  • aparat
  • درباره ما
  • تماس با ما
تمامی حقوق متعلق به فیلسین است. © 1395