«قایق مدوسا»ی ایرانی

سال ۱۸۱۹ میلادی، تئودور ژریکو نقاش و سنگ‌تراش فرانسویِ پیرو سبک رمانتیسم، تابلوی عجیبی خلق کرد با نام «کلک مدوسا» که تصویر نجات‌یافتگان ناو جنگی مدوسا را بر تخته‌پاره‌ای در میان امواج خروشان خلیج آرگوین در وضعیتی رقت‌انگیز و تأسف‌بار نشان می‌داد؛ تصویر انسان‌هایی که با وحشت چشم دوخته بودند به نقطه‌ای نامعلوم در افق برای یافتن امیدی محتمل که گم بود در میان امواج ویرانگر اطراف‌شان. بعضی بی‌جان و برخی بی‌رمق افتاده بر کف قایق الواری و گروهی دیگر مستأصل و ناامید در تقلای تکان دادن پاره‌های ازهم‌گسیخته‌ی بادبان کشتی غرق‌شده و درست در وسط تصویر، یک بادبان سفید برافراشته و به اهتزاز درآمده است بر زورق حیران در میان امواج.

حالا در این گوشه‌ی دنیا، سعید روستایی، کارگردان بسیار جوان ایرانی، فیلم ارزشمندی ساخته است به نام «ابد و یک روز» که تصویری از خانواده‌ای ایرانی است که هم‌چون تخته‌پاره‌ای غریق است در میان امواج خروشان جامعه؛ خانواده‌ای که اعضای آن در وضعیتی اسف‌بار چشم دوخته‌اند به نقطه‌ای نامعلوم. اعتیاد، بیماری، وسواس و.... باعث استیصال اعضای خانواده شده است و برخی هم‌چون مادر و محسن افتاده‌اند بر کف قایق تکه‌پاره‌ی خانواده، بعضی چون شهناز، اعظم، مرتضی و لیلا در تقلا هستند و عده‌ای هم مانند سمیه و نوید (کوچک‌ترین عضو خانواده) امید نجات دارند، پس خانه را نظم می‌بخشند و دیوارها را سفید می‌کنند و چراغ‌ها را روشن، شاید نقطه‌ی امیدی بیابند در کورسوی افق.

«ابد و یک روز» فیلمی تک‌بعدی نیست مثل بسیاری از آثار سال‌های اخیر که مسائلی هم‌چون اعتیاد، بی‌کاری، خیانت و.... تم اصلی‌شان است و خرده‌داستان‌های دیگری هم برای شاخ ‌و برگ دادن به داستان در کنار آن روایت می‌شوند؛ بلکه می‌توان گفت موضوع این فیلم خود خرده‌داستان‌هاست: داستان تلاش سمیه برای کشیدن دستی بر سر و روی خانه‌ی زوار دررفته و خانواده‌ی به ‌نوعی ازهم‌فروپاشیده‌اش؛ داستان محسن که غرق شده در میان تاریکی و اعتیاد و مواد که خود را حتی در شادترین لحظه‌های زندگی این عائله‌ی بخت‌برگشته جدا می‌داند از آن‌ها و سوا در تاریکی می‌رقصد و دست‌افشانی می‌کند؛ داستان مرتضی و آرزویش برای داشتن مغازه‌ی فلافل‌فروشی و همسری نه‌چندان آرمانی؛ داستان اعظم و آرزوهای ریز و کوچکش مثل خرید ماشین ۲۰۶ و سفر به دبی؛ داستان مادر و عجز و پیری؛ داستان نوید و نبوغ مثال‌زدنی‌اش؛ داستان لیلا و تلخی و وسواس؛ داستان شهناز که خود مادری وامانده است در برابر فرزندی قلدر و عصیانگر؛ و حتی داستان امیر پسر شهناز که لاتی‌اش را پر می‌کند با تیزی کشیدن بر صورت خودش.

روستایی همه‌ی این داستان‌ها را با چیره‌دستی و ظرافت به تصویر می‌کشد بدون اتکا به عواملی چون عنوان‌بندی عجیب ‌و غریب یا موسیقی متن متبلورکننده‌ی احساسات تماشاگر (موسیقی متن تنها در سه سکانس از فیلم هم‌نوای آن می‌شود) یا هر عامل سینمایی و تقویت‌کننده‌ی دیگر. این فیلمساز جوان ولی زبردست در مدت زمانی ۱۲۰ دقیقه‌ای چنان بیننده را با فیلم خوش‌ساختش همراه می‌کند که پس از پایان‌بندی، تماشاگر با وجود مواجهه با دنیایی شاید بسیار متمایز از زندگی شخصی خود، ظرافت‌ها و جزییاتی از حیات انسانی را ادراک می‌کند که مشابه آن در سینمای ایران کم‌تر دیده شده است.