ماقبل مزه

توجه: خطر لو رفتن داستان فیلم

این صحنه را به یاد بیاورید : زنی خونین و مالین پس از فرار از چنگ آدم بدها به جایی پناه می‌برد. جایی که قبلا سینما بوده و دوربین روی نامش دو بار رژه می‌رود و حالا تبدیل به باشگاه بیلیارد شده و سالن نمایش‌اش نیز انباری موتور. دو مرد جنوب شهری ظاهرا با معرفت در حال بازی‌اند. بعد از آنکه زن مجروح را می‌بینند و وضعیتش را، مودبانه دلداری‌اش می‌دهند اما نکند «داستان بشود» و بعد از دادن یک چای و نبات دوباره شروع به بازی می‌کنند و شرط بندی. در حین بازی از سینما می‌گویند و از آن روزها – که ندیده‌اند -. این برخورد دو «آرتیست» فیلم و شاخ و شانه کشیدن برای «دزد»ها و رفتن سراغ بازی یعنی چه؟ مگر این‌ها آدم نیستند؟ چرا زن را به درمانگاهی نمی‌برند؟ یا چرا غلطی نمی‌کنند؟ بعد هم که بدمن‌های باسمه‌ای سر می‌رسند با چاه بازکن کوچک پلاستیکی جلو آن‌ها ظاهر می‌شوند – و خنده تماشاگر در این صحنه بزن بزن – می‌بینید کار به کجا کشیده؟ دزد و بخصوص آرتیسته چرا اینقدر قلابی شده‌اند و ریقو ؟ قهرمان زن فیلم هم چرا در آخر به غلط کردن می‌افتد؟ این است پناه بردن به سینما؟ فیلمساز با ما شوخی دارد یا با خودش؟ این دیگر از آن چیزی که درباره «جرم» گفتم بدتر است. کمدی ناخواسته و درمانده‌ای است در توجیه اعتیاد به فیلمسازی اما فیلم نساختن.

یا آن دیگری که کلی ادعای سینما‌شناسی و سینما‌دوستی دارد - و جان فورد و هیچکاک – و مدت‌هاست که فیلم نمی‌سازد اما ادای فیلمسازی در می‌آورد. فیلمش هم مثل «متروپل» ماقبل بد است. فیلمی که داستانی ندارد ، و پیچ و خمی. درامی شکل نمی‌گیرد ، تغییر و تحولی در آدم‌های مقوایی‌اش رخ نمی‌دهد. فضایی در کار نیست. پول مفتی رسیده دور همیم دیگر: مرجان و بهروز و جمال و مهدی و رامبد و مانی و گوهر و دیگران. فیلم برای عمه و خاله و زن و همسر می‌سازند دوستان با پول ملت. این است سینمای بی‌رمق خنثی دولتی.

فیلم‌های ماقبل بد یعنی هنوز به بد بدهکارند. بد بودن خودش موجودیتی دارد. این فیلم‌ها هنوز فیلم نشدند و سر و شکلی ندارند و قصه‌ای. فیلم اولی هم نیستند. مثل نوشته‌ای که هنوز نوشته نیست حداکثر تمرین است. خیلی کار دارد تا تبدیل به نوشته شود. ممکن است بعدا نوشته خوبی باشد یا بد. حالا می‌شود فیلم بدی ساخت اما قابل نقد. بسیاری از فیلم‌های بد ماقبل نقد‌اند. به مرحله نقد نمی‌رسند. نقد هم شان وجودی دارد. هر پرت و پلایی را نمی‌شود نقد کرد.