من زخم‌های کاری می‌زنم

سهراب پورناظری در کنار علی قمصری،‌ از استعدادهای جوان عرصه موسیقی در این سال‌ها هستند که با توجه به تغییرات زمانه و سلایق نسل‌های جوان و تنوع‌طلبی‌ آن‌ها در حوزه‌های فرهنگی- هنری، در موسیقی سنتی دستگاهی از نظر ریتم، نوع و ترکیب سازها نوآوری‌هایی به وجود آورده‌اند. همکاری پیوسته سهراب پورناظری با حمید نعمت‌الله در فیلم‌های «بی‌پولی»، «آرایش غلیظ» و «رگ خواب» و سریال «وضعیت سفید» و استفاده از صدای همایون شجریان در دو فیلم آخر به‌ نمایش‌ درآمده از حمید نعمت‌الله، بستر مناسبی برای شکل‌گیری «کنسرت نمایش سی» بوده که در تکمیل و تحقق این پروژه، نغمه ثمینی به عنوان نویسنده و علی‌اصغر دشتی به عنوان کارگردان همکاری و نقش مؤثری داشته‌اند. در کنار تلاش‌های بهروز غریب‌پور و شهرام و حافظ ناظری در پرداختن به شاهنامه حکیم توس، «کنسرت نمایش سی» اصرار بر این دارد تا با نگاهی نو و امروزی، با داستان‌های زال و رودابه (از منظر عشق و مهرورزی)، رستم و اسفندیار (با محوریت آزادی) و رستم و سهراب (در تقابل عشق و میهن) روبه‌رو شود و در نهایت به پیشنهادی آرمانی و درعین‌حال هشداردهنده برسد. در‌ این ‌بار ترکیبی گذشته، حال و نگرش کلاسیک و مدرن و بیان شهودی و تأویل‌پذیر، با متن و اجرای یک‌دستی سروکار نداریم. در جاهایی (مثلا صحبت زال از پایین عمارت با رودابه که از بالا برای محبوبش ناز و کرشمه می‌آید) با حس‌ و نگاه خلاقانه‌ای روبه‌رو نیستیم و قالب اجرائی بیش از حد سبک به‌ نظر می‌آید. همچنین در کنار لحن و بیان تأثیرگذار زال (با بازی بهرام رادان)، بعضی از موقعیت‌های نمایشی او مثل آویزان‌شدن به پارچه بلند مشکی و کشیدن خود به بالا و – به‌ویژه - گام‌برداشتن‌های آهسته و مقطع، بیش از حد تکرار می‌شود و حالت کلیشه‌ای پیدا می‌کند. یا استفاده از یکی از تصنیف‌های فیلم «آرایش غلیظ» و آواز و ترانه‌های فیلم «رگ خواب» و چند ترانه این سال‌های همایون شجریان، در کاری که نقطه مرکزی آن شاهنامه و چند شخصیت اسطوره‌ای و دراماتیک مطرحش است، چه توجیه منطقی‌ای دارد؟ هرچقدر این ترانه‌ها را از نظر شنیداری برای حجم انبوه تماشاگران جذاب بدانیم و همخوانی کلامی‌ای میان آن‌ها و برخی از وقایع جاری پیدا کنیم، باز استفاده از آثار غیراوريجینال به کلیت کار لطمه می‌زند؛ مضافا این که اشعار و واژگان ترانه «آهای خبردار» که به این زمانه و فرهنگ جاری آن پهلو می‌زند، برای چنین متنی مناسب نیست و نمی‌توان آن را نوآوری و تعمد در بیانی کنایه‌آمیز قلمداد کرد. در کنار این ایرادات، مهدی پاکدل (بازیگر نقش رستم) و دلینا آرام، دو ستاره اصلی و پرانعطاف این کار هستند. راوی و دانای کل (با بازی صابر ابر) و رودابه (سحر دولتشاهی) نیز در ایفای نقش خود و – به‌ویژه – استفاده از کلام، موفق هستند؛ اما بدترین گزینه (از نظر چهره، قامت و شیوه اجرا) را باید متوجه بازیگر نقش سهراب بدانیم و این سوال اساسی مطرح می‌شود که چرا علی‌اصغر دشتی با این نقیصه کنار آمده است؟

نیم‌ساعت پایانی «کنسرت نمایش سی»، بهترین قسمت آن به‌شمار می‌آید و گروه به‌ خوبی می‌توانند در یک همراهی و هم‌سرایی دیدنی کار را به شکل مطلوب به سرانجام برسانند.

ذکر یک نکته در خاتمه ضروری به نظر می‌رسد که با وجود استقبال چشمگیر از «کنسرت نمایش سی» (در کنار قیمت‌گذاری طبقاتی درباره ردیف‌های بهتر و جلوتر)، جای مردمی که در فشار اقتصادی این روزها و زندگی پرمشقتشان توان و بضاعت تهیه و خرید بلیت را ندارند ولی اهل فرهنگ هستند، کجاست؟ آیا در این برنامه‌ها عدالت فرهنگی درست تعریف می‌شود و به اجرا درمی‌آید؟