معرفی فیلمهای مستند بلند بخش «مسابقه ملی» جشنواره سینماحقیقت (بخش دوم)
در این گزارش به معرفی آثار مستند بلند در بخش «مسابقه ملی» یازدهمین دوره از جشنواره مستند ایران با عنوان «سینما حقیقت» پرداختهایم.
⚫مستند: در گرداب انقراض به کارگردانی: فتحالله امیری
فتحالله امیری بهعنوان مستندساز حیاتوحش و دکتر باقر نظامی بهعنوان پژوهشگر باتجربه یوز، تصمیم میگیرند که تعداد واقعی یوز آسیایی در ایران (و البته در دنیا) را مشخص کنند. به همین منظور دستبهکار میشوند و با بررسی همهجانبه زیستگاههای یوز در ایران، به روابط جالبی بین زیستگاههای مختلف و یوزها پیمیبرند.
تهدیدها و چالشهای پیش روی یوزها در زیستگاههای مختلف یوز در ایران مورد بررسی قرار میگیرد و با تکیه بر مطالعات علمی و با همکاری پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، انجمن یوزپلنگ ایرانی، موسسه حیاتوحش میراث پارسیان و با حمایت سازمان حفاظت محیطزیست، گروه به امید به تعویق انداختن زمان انقراض یوز آسیایی بهپیش میرود.
⚫مستند: رزمآرا؛ یک دوسیه مسکوت به کارگردانی: احسان عمادی
این فیلم، به قتل مرموز سپهبد حاجی علی رزمآرا میپردازد و عوامل مؤثر در ترور او و چهرههای دخیل در این رویداد را بررسی میکند.
⚫مستند: دستهای خالی به کارگردانی: جمشید بیاتترک
این فیلم با عنوان دستهای خالی روایتی مستند از طوفان انقلاباسلامی است. طوفانی که یک نویسنده فرانسوی آن را با تمام وجود خود تجربه میکند و دگرگون میشود. این فیلم در سه کشور ایران، فرانسه و ایتالیا فیلمبرداری شده است.
⚫مستند: زنبورک در گام مینور به کارگردانی: مریم سپهری
تولید این فیلم چهار سال به طول انجامیده و برای اولین بار در سینماحقیقت به نمایش درمیآید.
مریم سپهری کارگردان این فیلم مستند، اظهار کرد: «زنبورک در گام مینور» به زندگی دکتر حمید نفیسی، مولف کتاب چهار جلدی تاریخ اجتماعی سینمای ایران و استاد دانشگاه شیکاگو میپردازد؛ پژوهشگری که تاکنون کتابهای زیادی در زمینه رسانه، تلویزیون و سینمای مستند تالیف کرده است. به اعتقاد من نفیسی از شخصیتهای تاثیرگذار سینمای مستند ایران به حساب میآید و پرداختن به زندگی ایشان در یک فیلم مستند لازم به نظر میرسید.
وی با اشاره به مضمون اصلی این مستند، گفت: اگر چه دکتر نفیسی سوژه این مستند محسوب میشود، اما فیلم چندان سبک بیوگرافی را در خود حفظ نکرده و بیشتر به وضعیت افرادی که دور از وطن، در زمینههای مختلف فعالیت موثر دارند، میپردازد. در واقع دغدغه اصلی من این بود که توجه مخاطب بهخصوص نسل جوان را به آثار و خدمات این افراد جلب کنم.
این مستندساز دربارهی دلیل انتخاب عنوان مستند «زنبورک در گام مینور» توضیح داد: زنبورک را به عنوان یک ساز شخصی و ساده میشناسیم، سازی که ارتباط سادهای با یک عضو از بدن برقرار میکند و نواخته میشود. از طرفی دیگر، زنبورک را نمیتوان در گام مینور نواخت و اصلا نمیتوان برای این ساز گام تعیین کرد. نوایی که از آن خارج میشود، جنبه احساسی دارد و نمیتوان آن را به گامهای موسیقی مرتبط کرد. من در این زمینه با یک موزیسین مشورت کردم که مطمئن شوم انتخاب عنوان فیلم دقیق است.
⚫مستند: سربازخانه به کارگردانی: هادی معصومدوست
هادی معصومدوست کارگردان مستند «سرباز وظیفه» در توضیح اثر خود گفت: در این پروژه، تلاش شده است سربازخانه سوژه اصلی و شخصیت محوری مستند باشد و سربازها به عنوان اجزای فرعی این سوژه مستند مورد توجه قرار گرفتهاند.
وی مخاطب مستند «سرباز وظیفه» را دو گروه دانست و اظهار داشت: بخشی از افراد که تا کنون به سربازی نرفتهاند، میتوانند با دیدن این مستند، تجربهای ملموس از شرایطی که یک سرباز در دوران خدمت میگذراند، پیدا کند و دسته دوم نیز افرادی که قبلاً خدمت سربازی را تجربه داشتهاند، با یک روایت عینی و نوستالژیک از آن مواجه میشوند و من فکر می کنم هر دو گروه میتوانند مخاطب مستند باشند. این کارگردان مستند در ادامه به انگیزه خود از ساخت این مستند اشاره کرد و گفت: دوره سربازی یکی از مهمترین دوران زندگی آقایان است، زیرا در سالهایی خدمت سربازی انجام میشود که جوان با سوالات متعددی در ذهن خود مواجه است و تجربه سربازی یک زندگی واقعی در ابعاد کوچک را برای جوان شبیه سازی میکند.
⚫مستند: سمفونی ایران به کارگردانی: وحید موسائیان
مستند "سمفونی ایران " که دو سال گذشته ساخت آن را آغاز شده به ضبط آثار هنرمندان مقامی بوشهر، خراسان، گلستان، آذربایجان شرقی، کرمانشاه، لرستان، خاف، سیسستان و بلوچستان و ترکمن صحرا اختصاص دارد که فیلمبرداری آن اواسط سال گذشته به پایان رسیده است.
فریدون شهبازیان با اشاره به کم و کیف ساخت موسیقی این فیلم مستند اشاره کرد و گفت: ماهیت اصلی این فیلم درباره موسیقی نواحی ایران و ضبط بازمانده های موسیقی اقوام مختلف است به این ترتیب که مستند "سمفونی ایران" به کارگردانی وحید موسائیان روایت تلاش یک آهنگساز برای ثبت ملودیهای مناطق مختلف ایران است. این آهنگساز بر مبنای داشتههای موسیقی بومی و نواحی به مناطق گوناگون ایران سر میزند و با موسیقیدانان مطرح مقامی گفتگو و آثار آنها را ضبط میکند و در نهایت مجموع این موسیقی ها را به عنوان گنجینه موسیقی ایران برای نسلهای بعد به یادگار میگذارد.
⚫مستند: شرح یک عکس به کارگردانی: ساتیار امامی
در حادثه تروریستی تهران که توسط گروه داعش در مجلس شورای اسلامی رخ داد، یک تصویر، مهمترین عکس این حادثه در رسانههای داخلی و خارجی شد و سوژه آن، عماد پسربچهای بود که به همراه مادرش در همان روز برای دیدار با نماینده شهرشان به مجلس آماده بودند. این تصویر درست ساعتی بعد از حادثه تروریستی تهران منتشر شد تا همه نگاهها به سمت عماد باشد.
⚫مستند:عشق به سبک دیکتاتور به کارگردانی: یاسمین شریفمنش
پاریسولا لامپسوس یکی از زنان قربانی دست صدام حسین است، صدام در جوانی عاشق او میشود واو در این فیلم خاطرات و رویدادهای زندگی و اسارت خود را با صدام بازگو میکند و ابعاد تازهای از شخصیت صدام را آشکار میسازد.
⚫مستند: عشق شمعدانی به کارگردانی: میلاد محمدی
دکتر سیدحسین فاطمی، وزیرامورخارجه جوان و محبوب دولت مصدق، بعد از کودتای ۲۸ مرداد آواره و فراری شده است. حکومت بیشتر از همه به دنبال دستگیری اوست، ولی جستوجوها بیفایده است. سرانجام گلدانهای مخفیگاه دکتر فاطمی باعث دستگیری او میشود.
⚫مستند: علی آقا به کارگردانی: کامران حیدری
کامران حیدری بعد از دو فیلم موفق «من نگهدار جمالی وسترن میسازم» و «دینگومارو» که موفق به دریافت جایزه بهترین مستند سال از انجمن منتقدین سینمای ایران شد سراغ پروژهای رفت که بتواند مستندی را بسازد که در آن قصه جاری باشد.
قصه فیلم «علی آقا» در مورد یک کبوتر باز کارکشته و پا به سن گذاشته در شیراز است که نمیخواهد قبول کند دوران او و عشق قدیمیاش به سر رسیده است؛ او که در یکی از قدیمیترین محلههای شیراز زندگی میکند و حالا در پیری و ناتوانی دیگر نمیتواند کبوتربازی کند و کبوترهایش در حال مردن و مریض شدن هستند.
فیلمبرداری این اثر به صورت کامل در شیراز انجام شده است و به گفته کامران حیدری ۱۵ سال است که در شیراز زندگی میکند و ساکن همین منطقه است؛ او می گوید: تمام فیلمهایی که ساختم و سوژههای فیلمهایم در بیشتر مواقع به شهر خودم مربوط میشده است. شاید یکی از دلایلش این است که محیط پیرامون زندگی خودم را بهتر میشناسم؛ این در حالیست که حیدری در تجربه تازه خویش دست به خلاقیت تازه ای زده و رادیو اینترنتی بر اساس فیلم «دینگومارو» راه اندازی کرده است.
⚫مستند: فرزندان زمین به کارگردانی: محسن سخا
سعید سلیمانی و شیوا معتضدی زوج جوان کرمانشاهی هستند که به علت علاقه فراوانی که به محیط زیست دارند درختان زیادی را در طبیعت کاشتهاند که بیشتر آنها به علل مختلف از بین رفتهاند. سعید و شیوا به این نتیجه میرسند که برای از بین نرفتن درختان باید آنها را در مغز انسانها بکارند.
⚫مستند: قاضی و مرگ به کارگردانی: حسن خادمی
مستند «قاضی و مرگ» به زندگی معروفترین قاضی جنایی ایران میپردازد. قاضی عزیزمحمدی در طول ۴۵ سال قضاوت خود، حدود ۴۵۰۰ نفر را به اعدام محکوم کرده است. مستند «قاضی و مرگ» به جایگاه مرگ در زندگی عزیزمحمدی میپردازد. چراکه مرگ همیشه بخشی از زندگی روزانه عزیزمحمدی بوده، چه وقتیکه با احکام قضاییاش، زندگی را از مجرمین میگیرد و چه وقتیکه مرگ سراغ نزدیکترین افراد زندگیاش میآید. در پایان فیلم و در دوره بازنشستگی عزیزمحمدی یکبار دیگر در مقابل انتخاب مرگ یا زندگی برای یک فرد قرار میگیرد. در شرایطی که دیگر بر مسند قضاوت قرار ندارد.
⚫مستند: کویرس، وطن کوچک من به کارگردان: سعید صادقی
این مستند روایتی از سرگذشت ۱۵۰۰ نفر از دانشجویان افسر نیروی هوایی سوریه است که به مدت سه سال و نیم در محاصره نیروهای تکفیری و داعش بودند و...
⚫مستند: مادرم ایل من به کارگردانی: عزتالله پروازه
مستندی پرتره از زندگی معصومه بهمنبیگی، بیبی معصومه میداند چه زمانی وقت کوچ است، کوچ بهموقع و بهنگام. پیرزنی ایلیاتی که راه کوچ را از قشلاق به تهران انتخاب کرد.
⚫مستند: معرف به کارگردانی: آزادی رضائیانمقدم
رضاییانمقدم در این مستند به داستان دفاتر همسریابی پرداخته و در معرف ببیننده را با نحوه کار در یک دفتر همسریابی آشنا میکند.
⚫مستند: ملوانان تنها به دریا نمیروند به کارگردانی: اللهکرم رضاییزاده
اللهکرم رضائیزاده در گفتگویی با بیان اینکه فیلم مستند «ملوانان تنها به دریا نمیروند» نگاهی به تاریخچهی باشگاه فوتبال ملوان و عشق و علاقه هواداران به این تیم ریشهدار گیلانی دارد، اظهار داشت: ساخت این مستند به جهت اهمیت و بیان دقیق موضوع و توجه به عنصر انسانی تولید شده و تصویربرداری آن حدود 2 سال زمان برده است.
وی تصریح کرد: در این مستند سعی شده علاوه بر بیان تاریخچه و افتخارات تیم فوتبال ملوان بندرانزلی، به جنبه اجتماعی- ورزشی که همان علاقه وافر و همدلی مردمان بندرانزلی و گیلان از هر شغل و حرفه و سن و سال به این تیم است، همراه با فراز و نشیبهای ملوان طی دو سال اخیر پرداخته شود.
⚫مستند: نشان به کارگردانی: الهام اسدی
مستند نشان روایت و پژوهشی است از دهها آیین باستانی و اصیل که در میان اقوام و مردمان ایرانی بازی میشده است و امروزه این آیینهای قدیم و ایرانی به تمثیل دگرگونشده و صورتهای مثالی قدیم دچار انقراض شدهاند. درواقع «نشان»، ثبتکننده نشانههای باقیمانده از آیینهایی است که از گذشتگان بسیار دور سینهبهسینه به زمان ما رسیده است. این فیلم به نمایش ابعاد حرکتی انسانهای اقوام گوناگون در کنار چشماندازهایی از رقص طبیعت در مناطق جغرافیایی مختلف ایران و تأثیر آن در الهامبخشی بسیاری از این آیینها میپردازد.
⚫مستند: وادی خاموشان به کارگردانی: شهرام میراباقدم
فیلم مستند «وادی خاموشان» ساخته شهرام میراباقدم که درباره تاریخچه گورستان های شهر تهران از ابتدا تا امروز می پردازد.
⚫مستند: وقایع خانه سینما به کارگردانی:پگاه آهنگرانی
این مستند روایتی از فرازو فرودهای خانه سینما که یکی از مهمترین نهادهای صنفی کشور است که کارگردانی آن را پگاه آهنگرانی بازیگر و مستندساز نام آشنا برعهده داشته است.
⚫مستند: وه انتیوک شاپور به کارگردانی: سودابه مجاوری
فیلم درباره شهر باستانی گندی شاپور است. نخستین شهر دانشگاهی و بینالمللی جهان باستان، با بیمارستان و کتابخانهای عظیم. شهری که امروز هیچ نیست جز کشتزارهایی وسیع و خاطرهای مغلوط و ناآشکار. فیلم با تکیه بر پژوهشهای گسترده در پی آشکارگی این شهر بیبدیل است.
⚫مستند: هاسوخته به کارگردانی: لیلا امینی
۲۵ سال پیش خانوادهای فرزند کر و لالشان را در زمینی موسوم به هاسوخته گم کردند. آنها برای یافتن فرزند ناپدیدشدهشان دست به هر کاری زدهاند و در آخرین اقدام عجیب و دور از ذهنشان شواهدی مبنی بر بازگشت فرزند خود یافتند و بیصبرانه در انتظار بازگشت فرزند خود به خانواده هستند.
⚫مستند: هیوا به کارگردانی: ابراهیم سعیدی
سعیدی در این مستند سعی داشته با نگاهی به دو خانواده کرد و ترک ساکن در یکی از روستاهای حاشیه دریاچه ارومیه به بحران کمآبی و خشک شدن دریاچه و تأثیرات آن بر زندگی دو خانواده بپردازد.
⚫مستند: یکلقمه خواب به کارگردانی: مونا زندیحقیقی
مستند یک لقمه خواب برداشتی دارد از مقوله مهاجرت در سه نسل، نسلی که ۲۵ سال پیش از ایران مهاجرت کرده است. نسلی که در خارج از ایران متولد شده است. و نسلی که امروزه از ایران از راه زمینی و دشوار حاضر به مهاجرت شده است. این فیلم نگاهی مقطعی به زمان رسیدن این پناهندگان جدید به آلمان و رویارویی آنها با دو نسل پبیشین مهاجران است.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره جشنواره سینما حقیقت، فیلمهای مستند حاضر در این دوره از جشنواره و عوامل ساخت آثار نام برده به صفحه اختصاصی یازدهمین دوره جشنواره مستند ایران «سینما حقیقت» در فیلسین مراجعه کنید.