یک روز توقیف یک روز اکران

روزی حدود سال‌های هفتاد و یا هفتاد و یک، در نزدیکی خانه‌ام مردی را با ظاهری موجه و کیفی در دست دیدم که سر کوچه ایستاده و به یک دست مبل دسته‌ دوم رها شده کنار مخزن زباله خیره شده بود. از او فاصله گرفتم و تماشایش کردم. بعد دیدم به سمت خیابان رفت. هر از گاهی با نگرانی برمی‌گشت و به مبل‌ها می‌نگریست. فهمیدم می‌خواهد وانت بگیرد و همزمان نگران است که مبادا کسی آن مبل‌ها را ببرد. حتی فکر کردم بدون این‌که او بداند، من برگردم و از مبل‌ها نگهبانی کنم. با این که محله خودم بود و ممکن بود آشنایان و همسایه‌هایی من را در حال محافظت از مبل کنار مخزن زباله ببینند. خوش‌بختانه مرد خیلی زود با وانت برگشت و من از این موفقیت او خیلی خوشحال شدم. این ماجرا تبدیل به طرحی شد که می‌خواستم در سریال «هزاران چشم» از آن استفاده کنم ولی ماند و رسید به اواخر دهه هشتاد و تبدیل به فیلم‌نامه «کاناپه» شد.

این داستان شکل گیری «کاناپه» از زبان خود کیانوش عیاری است که در مجله فیلم به چاپ رسیده. شاید او هرگز فکر نمی‌کرد این فیلم این همه حاشیه ساز شود. اما آیا عیاری مغلوب این حاشیه‌ها می‌شود؟

کارگردان سخت‌کوش این روزها گفت: می‌خواستم بعد از «خانه پدری»، سراغ «کاناپه» بروم. ولی ماجراهای آن فیلم به حدی طولانی شد که ساخت «کاناپه» به امسال رسید.

از من درباره تأثیر ماجراهای آن فیلم بر روحیه و رویکردم در ساخت فیلم بعدی می‌پرسند. واقعیت این است که «خانه پدری» برای من و برای همه کسانی که جزء عوامل و از سازندگان آن بوده‌اند، یک رنجش و دلگیری بزرگ است. هیچ دلیل منطقی‌ای هم برای این توقف شش ساله در نمایش فیلم متصور نیستم. تعدادی از نمایندگان مجلس جدید، فیلم را دیدند و حیرت کردند که چرا این فیلم باید حتی یک‌روز توقیف شود؟ انتظار این است که بعد از چنین اتفاقی فیلم‌ساز محافظه‌کارتر و محتاط‌‌تر شود. واقعاً هم دشوار است که من نگذارم این عوارض جانبی تأثیری روی کارم داشته باشد. نمی‌دانم موفق شده‌ام روح و روان خود را کاملاً احیا کنم یا نه. تلاش کرده‌ام نگذارم آن ماجرا مزاحم کارم باشد. امیدوارم پس از تماشای «کاناپه» این حس را داشته باشیم که آن حاشیه‌ها تأثیری بر زایش فیلم بعدی نداشته است.

داستان عیاری و «کاناپه» این روزها دست به دست می چرخد. ساخته می‌شود. توقیف می‌شود. ناگهان برای یک اکران به برج میلاد می‌رود و دوباره پا در هوا می‌ماند تا خبری از راه برسد.

این کارگردان امیدوار، اکران «کاناپه» در ایران را خیلی دشوار می‌داند واگر اکران نشود از این پس دیگر فیلمی نخواهد ساخت که در آن کاراکتر مونث باشد، مگر اینکه او را در خیابان یا اماکن عمومی نشان دهد. با این حال هنوز مصمم و علاقه‌مند است که سینمای ایران «کاناپه» را نمایش دهد. چون «کاناپه» برای او فیلمی بدون پرداختن به سیاهی‌، امروز ایران است. فیلمی تلخ که طنزی در آن وجود دارد و ممکن است در زندگی همه ما و در شرایط سخت و ناگوار پیش آید و این درست اهمیت فیلم «کاناپه» است.

عیاری و کاناپه‌اش در ماراتن رسیدن به جشنواره به این سو و آن سو کشیده می‌شوند تا شاید زمانی بتواند با آرامش به روی کاناپه‌اش بنشیند و ساخته‌اش را روی پرده‌ی نقره‌ای ببیند.

آقای عیاری برای شما و فیلم شما باید نوشت: یک روز توقیف، یک روز اکران و یک روز انکار.