افشین علیار در نقد فیلم «مارموز» نوشته است: کمال تبریزی در پرداخت موضوعی راه را درست رفته زیرا که نقد اجتماعی همیشه با کمدی بیشتر جواب می‌دهد.
راه‌رفتن لبه‌ی تیغ
مارموز جدیدترین فیلم کمال تبریزی فاکتورهای مهمی برای جذابیت دارد، تبریزی با استفاده از ژانرِ کمدی توانسته فیلم سیاسی بسازد، البته می‌شود مارموز را این گونه هم تعریف کرد یک فیلم کاملا سیاسی که با لحن کمدی روایت می‌شود.
کمال تبریزی در ساخت این گونه فیلم‌ها تخصص خاصی دارد و می‌تواند از کمدی برای مسائل بحرانی استفاده کند. تبریزی همیشه لحن کمدی را در فیلم‌هایش حفظ کرده اما هیچ‌گاه در فیلم‌هایش صرفا از کمدی استفاده نابجا نکرده است.
افشین علیار در نقد فیلم «مارموز» نوشته است: در مارموز هم همین گونه پیش رفته فیلمی که در وهله نخست سیاسی‌ست اما در موقعیت‌های کمدی، اساسا همیشه سیاست با لحن کمدی منطبق‌تر است، بهترین کمدی‌های جهان هم همین‌گونه ساخته شده‌اند. کمدی با نقد سیاست‌های روز جامعه در موازات هم جلوه‌ی بیشتری دارند و می‌تواند چالش برانگیز باشند، فیلم مارموز با همین شیوه‌ی روایی ساخته شده البته که مارموز به شدت مدیون نویسنده فیلمنامه است.
آیدین سیارسریع طنزنویس و روزنامه نگار به اندازه و به قاعده در نگارش فیملمنامه سنگ تمام گذاشته است و سعی بر این داشته با زبان و لحن کمدی به سیاست‌های غلط جامعه بپردازد. نوشتن فیلمنامه‌ای مثل مارموز بسیار سخت است مانند راه رفتن لبه‌ی تیغ. زیرا همسان‌سازی کمدی با سیاست اگر در چارچوب استانداردهای تعریف شده نباشد ممکن است فیلم به هدف نهایی نرسد اما در مارموز تمامی این استانداردها تا حدودی رعایت شده.
ما با فیلم کمدی طرف هستیم که شخصیت، روایت، لحن و موقعیت دارد، جذابیت فیلم اگرچه اتفاق مرسومی است که همیشه در کمدی‌های این چنینی رخ می‌دهد اما کنترل این اتفاق هم می‌تواند سخت باشد.
احمق بودن آدم‌های فیلم‌های کمدی
گیر افتادن یک شخصیت در موقعیت اشتباه در کمدی همیشه جذاب بوده و همین اتفاق برای قدرت صمدی در مارموز رخ می‌دهد، قدرت که از فعالان خودجوش و تندرو است و خیلی دوست دارد نماینده مجلس باشد در یک موقعیت اشتباه قرار می‌گیرد.
در نقد فیلم مارموز باید گفت که: نکته جذابی که در این گونه از فیلم‌ها وجود دارد احمق بودنِ شخصیت اصلی‌ست به طوری که مخاطب با علم اینکه می‌داند این فیلم کمدی‌ست اما از احمق بودن شخصیت اصلی لذت می‌برد و همین باعث کمدی بودن شخصیت و موقعیت‌های بوجود آمده می‌شود. همانطور که می‌دانیم آدم‌های فیلم‌های کمدی همیشه از درصد هوشی کم برخوردار هستند برای همین است که آدم‌های سیاسی در فیلم مازمور یا هر فیلم سیاسی دیگر برای ما جذاب‌تر می‌شود.
کمال تبریزی در پرداخت موضوعی راه را درست رفته زیرا که نقد اجتماعی همیشه با کمدی بیشتر جواب می‌دهد. دیالوگ‌ها یا موقعیت‌هایی که در کمدی پیش می‌آید تاثیر گذاری‌اش بیشتر است، به طور مثال قدرت صمدی که همان سکانس‌های اول هویت و عملکردش در حوزه‌های مختلف لو می‌رود برای مخاطب خنده بوجود می‌آورد حالا در چند سکانس جلوتر این شخصیت وارد یک موقعیت اشتباه می‌شود که خودش هم از آن بی‌خبر است.
بی‌خبر بودن قدرت از جایگاهی که دارد و تندرو بودن او پیام‌آور حرف‌های جدی اجتماعی و سیاسی ایران است، کمدی بودن فضای فیلم باعث می‌شود حرف‌های قدرت برای مخاطب خنده‌آور باشد اما همین حرف‌ها کاملا جدی و دراماتیک است. اساسا فیلم‌های کمدی سیاسی شاید در نگاه اول جنبه‌ی خنده‌آوری داشته باشند اما موضوعیت اصلی فیلم کاملا دراماتیک و متفکرانه یا کمدی تلخ است.
مارموز به درستی جناح‌ها و تغییر رنگ‌ها و مصلحت‌اندیشی را نشان می‌دهد، این فیلم نشانی از تفکر اشتباهِ آدم‌های سیاسی را به تصویر کشیده است. نکته‌ی مهمی که در نقد فیلم مارموز و در محتوای این فیلم وجود دارد این است که سیاسی‌ها در راس کشور هیچ نگاهی به مردم ندارند و همگی برای بدست آوری قدرت از روی یکدیگر عبور می‌کنند. در هیچ جایی از فیلم در هیچ دیالوگی کسی حرف از مردم نمی‌زند.
قدرت به هرطریقی می‌خواهد به مجلس ورود پیدا کند از سوی دیگر وثوق با حیله و ظاهرسازی نگران موقعیت خودش است این جاه‌طلبی ادامه پیدا می‌کند تا معاون و رییس و وزیر. اما این وسط فقط قدرت صمدی است که فارغ از تفکر و نگرش سیاسی که حتی نمی‌تواند واژه‌های سیاسی را تلفظ کند در جایگاه اشتباه دست و پا می‌زند. اما فیلمساز هدفش از خلق شخصیتی مثل قدرت یا سایر شخصیت‌ها نقد سیاسی بوده و این هدف تا حدودی به نتیجه رسیده است.
کنایه‌گویی شخصیت‌های فیلم اگر چه در بعضی از نقاط تبدیل به شعار شده است اما این شعارها در قالب و چارچوب سینمای کمدی گفته می‌شود بر این اساس دیالوگ‌ها و موقعیت‌های این فیلم می‌تواند در اوج شعاری یا کمدی بودن (جدی) باشد.
بهره‌گیری تبریزی از ژانر کمدی برای این فیلم بسیار هوشمندانه بوده، به نظر می‌رسد تبریزی در به وجودآوری شخصیت (قدرت صمدی) تلاش‌های بسزایی کرده است. قدرت به عنوان یک تیپ با رفتاری احمقانه خودش را ندانسته در دام‌های مختلف می‌‌اندازد تا نماینده مجلس شود این کاراکتر به هیچ وجه کاریکاتوری نمی‌باشد فقط مصداق غلو شده است، مصداقی که نمونه‌اش را کم و بیش دیده‌ایم.
یک حامد بهداد خوب با بازی کنترل شده
مارموز دیالوگ و موقعیت محور است به دلیل محتوای فیلم ما با تیپ‌های مختلف در موقعیت‌های گوناگون سروکار داریم، دیالوگ‌ها هم بر همین اساس نوشته شده. سکانس لباس خریدن قدرت و ست کردن کت شلوار با جوراب سفید یک مصداق است یا دیالوگی که به آن مامورانتظامی گشت ارشاد درباره انتخابات و نیاز به حضور مردم یک کنایه تلخ محسوب می‌شود.
در نقد فیلم مارموز باید اضافه کرد که فیلم خوب پیش می‌رود اما از سکانسی که قدرت به ترکیه می‌رود ریتم افت می‌کند و در چند سکانس احساس می‌شود فیلم می‌خواهد از شعار به شعارزدگی برسد. اگر تبریزی فصل ترکیه و دیالوگ‌های قدرت به میترا و استفاده ابزاری چند باره از تبلیغ ترامپ را از فیلم حذف می‌کرد این امکان وجود داشت که فیلم با یک پتانسیل مناسب به پایان می‌رسید.
مارموز ویژگی خاصی در لحن و روایت دارد که نمی‌شود به این فیلم سخت گرفت، چرا که هدف و نگرش مارموز واقعیتی از سیاست‌های جامعه است که البته تبریزی می‌توانست در بعضی از سکانس‌ها چگالی این واقعیت‌ها را افزایش بدهد.
این فیلم یک حامد بهداد خوب با بازی کنترل شده دارد. بهداد در این فیلم ثابت کرد که او می‌تواند که یک نقش کمدی را به بهترین شکل ایفا کند و از تکراری بودن خارج شود که البته بازی استاندارد بهداد ربط کامل به هوشمندی و انتخاب تبریزی دارد.
مثلا اگر تبریزی برای گیشه‌ای بهتر ازرضاعطاران استفاده می‌کرد شاید نتیجه‌ی این فیلم طور دیگری می‌شد و این فیلم به این نتیجه مثبت نمی‌رسید. نمی‌توانیم درباره فرم مارموز به قطعیت کامل برسیم چرا که این فیلم یک اثر محتوایی و مضمونی‌ست که فرم در اینگونه از فیلم‌ها اهمیت چندانی ندارد اما در بخش اجرایی هم تبریزی موفق بوده و توانسته همسان‌سازی در فرم و محتوا ایجاد کند.
همانطور که در نقد فیلم مارموز گفته شد مارموز فیلمی دیالوگ و موقعیت‌محور است، تلاش آیدین سیارسریع در نگارش دیالوگ‌ها و چیدمان موقعیت‌ها با موفقیت همراه بوده چرا که سیارسریع برای خلق یک فیلمنامه کمدی سیاسی از عناصری بهره گرفته که مخاطب‌پسند است. به نظر می‌رسد کمال تبریزی با ساخت مارموز به سینمای خودش برگشته است دو فیلم قبلی یعنی «طعم شیرین خیال» یا «امکان مینا» او را از سینمای خودش دور کرده بود، مارموز فیلمی‌ست که بعد از تماشای آن راضی از سالن سینما خارج می‌شویم.
